ಚಿತ್ತೋರಗಢ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ವಿಜಯ ಗೋಪುರ

 

ಚಿತ್ತೋರಗಢ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ವಿಜಯ ಗೋಪುರ! 

ರಜಪೂತರ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವಾಗ ಚಿತ್ತೋರ್ಘಡ ಕೋಟೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳದಿದ್ದರೆ ಅದು ಅಪೂರ್ಣವೇ ಸರಿ.

 ಚಿತ್ತೋರ್‌ಗಢ್ ಕೋಟೆಯು ಉದಯಪುರದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ 100 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.  ಇದೊಂದು ಪ್ರಬಲವಾದ  ಕೋಟೆಯಾಗಿದೆ.  

 ಚಿತ್ತೋರ್‌ಘಡ್ ಅನ್ನು 8 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಪ್ಪು ರಾವಲ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೇವಾರ್‌ನ ಮೂಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಚಿತ್ತೋರಗಢವು ಮೊದಲು 1303 ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನ್‌ ನಿಂದ ದಾಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿ ಏಳು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಮುತ್ತಿಗೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು.  20 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 1535 ರಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಸುಲ್ತಾನ ಬಹದ್ದೂರ್ ಷಾ  ಚಿತ್ತೋರ್‌ಗಢದ ಮೇಲೆ  ಎರಡನೇ   ಬಾರಿಗೆ  ಆಕ್ರಮಣ ‌ಮಾಡಿದ. ಕೋಟೆಯ ಒಳಗಿದ್ದ  ಮಹಿಳೆಯರು ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಡುವ ಬದಲು ಜೌಹರ್ ಅಥವಾ ಸಾಮೂಹಿಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.

 1568 ರಲ್ಲಿ ಅಕ್ಬರನ ಮೊಘಲ್ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ  ಚಿತ್ತೋರಗಢವನ್ನು  ಮೂರನೇ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಬಾರಿ ಲೂಟಿ ಮಾಡಿದನು.   ಐದು ತಿಂಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ಸುದೀರ್ಘ ಮುತ್ತಿಗೆಯ ನಂತರ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಇಬ್ಬರು ಯುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಜೈಮಲ್ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಾ ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ಅವರ ಶೌರ್ಯದ ಸಾಹಸಗಳು ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ  ಲಾವಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.  

 ಈ ಕೋಟೆಯ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ  ಬರುವ ಮೊದಲ ಕಟ್ಟಡವೆಂದರೆ ರಾಣಾ ಕುಂಭನ  ಅರಮನೆ.  ಇದರ  ಸುತ್ತಲೂ ಸುತ್ತು ಹಾಕಲು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಪಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ   ಚಿತ್ತೋರ್ ಪಟ್ಟಣದ ದೃಶ್ಯ ನಯನ ಮನೋಹರ.

 

ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದರೆ  ಕೆಲವು ಪ್ರವೇಶಿಸಲಾಗದ ಭೂಗತ ಕೋಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.  ರಾಣಾ ಕುಂಭನ  ಅರಮನೆಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ  ಮೀರಾ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಮೀರಾ ದೇವಾಲಯದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಕುಮ್ಘಾ ಶ್ಯಾಮ್ ದೇವಾಲಯವಿದೆ.  ಇಲ್ಲಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಆಕರ್ಷಣೆ ಜೈನ‌ ದೇವಸ್ಥಾನ.ಶೃಂಗಾರ್ ಚೌರಿ ಜೈನ ದೇವಾಲಯವನ್ನು 1448 ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯೋಧರು, ಕನ್ಯೆಯರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಾರರ ಕೆಲವು ಉತ್ತಮ ಬಾಹ್ಯ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಈ ದೇವಾಲಯ  ಹೊಂದಿದೆ.

ಇದೇ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿರುವ 

37 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ವಿಜಯ ಸ್ತಂಭ ಅಥವಾ ವಿಕ್ಟರಿ ಟವರ್  ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ.  1448 ರಲ್ಲಿ ಮಾಲ್ವಾ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್ ಸುಲ್ತಾನರ ಮೇಲೆ ರಾಣಾ ಕುಂಭದ ವಿಜಯಗಳ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ  ಈ ಸ್ಥಂಭ  ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿನ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಅದ್ಭುತ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಮನಸೂರೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

 ವಿಜಯ ಸ್ತಂಭದ ಆಚೆಗೆ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ 11 ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಮಿಧೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಗೌಮುಖ ಕುಂಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೊಳಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಕೆಲವು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ.  ಗೌಮುಖ ಕುಂಡ್ ಎಂದರೆ "ಹಸುವಿನ ಬಾಯಿಯ ಕೊಳ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ನೀರು ಹೊರಬರುವ ಚಿಗುರು ಹಸುವಿನ ಬಾಯಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. 

 ಈ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಮುಂದೆ ಬಂದರೆ  ನೀವು ಪದ್ಮಿನಿಯ ಅರಮನೆಗೆ ಬರುತ್ತೀರಿ.  ಇದು ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರದ ಮೇಲಿರುವ  ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ.  ಸುತ್ತಾಡಲು ಪ್ರಾಂಗಣಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾನಗಳು ಚಿತ್ತೋರ್ ಗಢ ಕೋಟೆಯ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿವೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆ ಚಿತ್ತೋರ್ಘಡದ ಕೋಟೆಯು ನಮ್ಮ ಇತಿಹಾಸ ಬಿಂಬಿಸುವ ಭವ್ಯ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿದ್ದು ಇದು ಭಾರತೀಯರ ಹೆಮ್ಮೆ.

ಸಿಹಿಜೀವಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ

ತುಮಕೂರು